Αρθροπλαστική γόνατος

Αρθροπλαστική γόνατος

Γενικά

Αρθροπλαστική γόνατος είναι η αντικατάσταση της άρθρωσης του γόνατος από τεχνητή άρθρωση. Αυτό γίνεται όταν η άρθρωση έχει καταστραφεί, δεν υποστηρίζει πλέον τον/την ασθενή και δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή του ζωή είτε λόγω πόνου είτε λόγω περιορισμού της κίνησης. Η οστεοαρθρίτιδα όπως και διάφορες άλλες αρθρίτιδες (ρευματοειδής, ουρική αρθρίτιδα κλπ) είναι η κύρια αιτία της καταστροφής της άρθρωσης.

Τεχνική & Είδη αρθροπλαστικής γόνατος

Έχει σημειωθεί σημαντική εξέλιξη στις χειρουργικές τεχνικές αλλά κυρίως στα υλικά και στην κατασκευή των προθέσεων, η “φιλοσοφία” όμως της επέμβασης παραμένει ίδια: “Διατομή αρθρικών επιφανειών και αντικατάσταση από πρόθεση”. Οι  προθέσεις αποτελούνται από δύο τμήματα: 1. το μηριαίο τμήμα και 2. το κνημιαίο τμήμα. Τα μεταλλικά τμήματα αποτελούνται συνήθως από κράμα χρωμίου / κοβαλτίου (Co-Cr alloy) ή τιτάνιο (titanium) και σπανιότερα από ατσάλι (stainless steel) . Σε κάθε περίπτωση τα μεταλλικά τμήματα είναι βιοσυμβατά και πρέπει να είναι απομαγνητισμένα. Κάθε τεχνική παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ανάμεσα τους παρεμβάλεται διαχωριστικό από πολυαιθυλένιο με εξαιρετικά υψηλό μοριακό βάρος (UHMWPE).  Η πιο διαδεδομένη είναι η πρόσθια προσπέλαση του γόνατος. Υπάρχουν προσθιοπλάγιες προσπελάσεις του γόνατος από την έσω (subvastus) και την έξω πλευρά. Επίσης υπάρχει η mini open προσπέλαση του γόνατος για μονοδιαμερισματική (unicompartimental) αντικατάσταση της άρθρωσης. Η χρήση ή όχι του βιολογικού τσιμέντου εξαρτάται από τη χειρουργική τεχνική που ακολουθείται αλλά και από το είδος της πρόθεσης που χρησιμοποιείται. Υπάρχουν προθέσεις που για την στερέωση τους χρησιμοποιείται βιολογικλο τσιμέντο (cemented) και άλλες που οι επιφάνειες τους είναι καλυμμένες από υδροξυαπατίτη Ca₁₀(PO₄)₆(OH)₂ και είναι μικροπωρώδεις (press fit) έτσι ώστε να ενσωματώνονται με το οστό (οστούν) στο οποίο τοποθετούνται. Υπάρχουν 2 τύποι και αρκετοί υποτύποι προθέσεων οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: 

• Ολική αρθροπλαστική γόνατος: Είναι αντικατάσταση της άρθρωσης του γόνατος από τεχνητή πρόθεση. Οι προθέσεις κατασκευάζονται μιμούμενες την ανατομία της άρθρωσης με αποτέλεσμα να απαιτείται μόνο η αφαίρεση της κατεστραμένης επιφάνειας της άρθρωσης και η αντικατάσταση της με την πρόθεση (προθέσεις επιφανείας / surface). Στην κατηγορία αυτή υπάρχουν πολλές επιλογές:

1. Τυπική / κλασική πρόθεση (η συντριπτική πλειονότητα προθέσεων ανά τον κόσμο).
   • Με οπίσθια σταθεροποίηση (Posterior stabilized)
   • Με διατήρηση του οπίθιου χιαστού συνδέσμου (Cruciate – Retaining)
   • Με διατήρηση και του πρόσθιου χιαστού συδέσμου (Bicruciate-retaining)
   • Με μικροκίνηση του πολυαιθυλενίου (Rotating hinge)
   • Χωρίς μικροκίνηση του πολυαιθυλενίου (Hinge)
   • Συνδεδεμένη πρόθεση (Constrained – χρησιμοποιείται συνήθως σε αναθεώρησεις (revision))
2.  Ειδική πρόθεση για γυναίκες (female prosthesis)
3. Εξατομικευμένη πρόθεση (custom made)
   1. Τυπική εξατομικευμένη πρόθεση
   2. Εξατομικευμένη πρόθεση που τοποθετείται με τη βοήθεια υπολογιστή ψηφιακά (computer assisted / CAOS)
   3. Εξατομικευμένη πρόθεση που τοποθετείται με τη βοήθεια ρομπότ (robotic assisted)

• Μονοδιαμερισματική (unicompartmental) αρθροπλαστική γάνατος 
• Αρθροπλαστική με χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented reality knee arthroplasty)

Μετεγχειρητική πορεία

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας βοήθησε σημαντικά την εξέλιξη των χειρουργικών επεμβάσεων  αντικατάστασης του γόνατος. Οι εγχειρήσεις έγιναν πιο εύκολες και για το γιατρό και για τον ασθενή με άμεση πλέον κινητοποίηση κι επάνοδο στην καθημερινότητα. Μειώθηκε σημαντικά η απώλεια αίματος έτσι ώστε οι περισσότερες επεμβάσεις τέτοιου είδους να μην απαιτούν μετάγγιση. Στο TSANIDIS ORTHOPAEDIC CENTER  εφαρμόζουμε την άμεση μετεγχειρητική κινητοποίηση σε συνδυασμό με ελάχιστες χειρουργικές τομές και αναίμακτες τεχνικές. Τόσο η άμεση κινητοποίηση αλλά κι η μείωση του χρόνου παραμονής στο Νοσοκομείο ικανοποιούν πολύ περισσότερο τους ασθενείς που παλαιότερα έδειχναν έναν δισταγμό σχετικά με το αν θα έπρεπε να χειρουργηθούν.

Αποτελέσματα

Γενικά τα αποτελέσματα των αρθροπλαστικών γόνατος είναι πολύ βελτιωμένα με τάση για περεταίρω βελτίωση χρόνο με το χρόνο. Οι ασθενείς κινητοποιούνται άμεσα και σχεδόν αμέσως επιστρέφουν στην καθημερινότητα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε κάποιες σημαντικές γνώσεις:

• Οι τεχνικές fast track (άμεσης ανάρρωσης) ενώ έχουν σημαντικές διαφορές στην 1η μετεγχειρητική εβδομάδα σχετικά με την κίνηση αυτές ουσιαστικά εξαφανίζονται στην 2η μετεγχειρητική εβδομάδα. Με τις fast track τεχνικές υπάρχει κίνδυνος περισσότερων επιπλοκών ειδικά σε ασθενείς μεγαλύτερων ηλικιών.

•  Οι τεχνικές fast track (άμεσης ανάρρωσης) ενώ έχουν σημαντικές διαφορές στην 1η μετεγχειρητική εβδομάδα σχετικά με την κίνηση αυτές ουσιαστικά εξαφανίζονται στην 2η μετεγχειρητική εβδομάδα. Με τις fast track τεχνικές υπάρχει κίνδυνος περισσότερων επιπλοκών ειδικά σε ασθενείς μεγαλύτερων ηλικιών. 

•  Η ψηφιακά υποβοηθούμενη χειρουργική (CAOS – Computer Assisted Orthopaedic Surgery), σύμφωνα  με τις υπάρχουσες συστηματικές έρευνες και μελέτες, δεν φαίνεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα από αυτά που παρουσιάζονται παγκοσμίως στη βιβλιογραφία.  

• Η ρομποτική χειρουργική (Robotic surgery),  σύμφωνα  με τις υπάρχουσες συστηματικές έρευνες και μελέτες, δεν φαίνεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα από αυτά που παρουσιάζονται παγκοσμίως στη βιβλιογραφία.

Ενδείξεις

Παρόλη την βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών και των υλικών των προθέσεων οι αρθροπλαστικές γόνατος έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις. Θα πρέπει να αποφασίζονται όταν όλες οι συντηρητικές αγωγές έχουν εφαρμοστεί και δεν έχουν αποδώσει (υπάρχουν πάρα πολλές πλέον). Απόλυτες ενδείξεις είναι ο πόνος ηρεμίας και η αδυναμία μετακίνησης για αυτοεξυπηρέτηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η αρθροπλαστική εμπεριέχει τελικά την εμφύτευση μεταλλικής πρόθεσης συχνά σε ηλικιωμένους ασθενείς οπότε η μετεγχειρητική παρακολούθηση αλλά και η αντιβίωση εντός νοσηλευτικού ιδρύματος είναι πολύ σημαντικές για την ομαλή μετεγχειρητική πορεία.

Αναθεώρηση ολικής αρθροπλαστικής γόνατος 

Υπάρχουν πολλές αιτίες για την καταστροφή μιας ολικής αρθροπλαστικής γόνατος. Ένας μεγάλος τραυματισμός, αρκετοί μικροτραυματισμοί, ανεπαρκής μυϊκή υποστήριξη, φτωχή αρχική χειρουργική τεχνική, ποιότητα υλικών της πρόθεσης, χρόνιες φλεγμονές μπορούν να είναι μερικές τέτοιες αιτίες. Όλα τα παραπάνω μπορούν να οδηγήσουν σε χαλάρωση της πρόθεσης δηλαδή σε απώλεια της σταθερότητας της πρόθεσης μέσα στο κόκκαλο (οστούν) η οποία αρχίζει και κάνει μικροκινήσεις. Αυτές οι μικροκινήσεις προκαλούν απώλεια οστού και πόνο με φλεγμονή στην άρθρωση. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε απαιτείται η  αφαίρεση της χαλαρωμένης πρόθεσης και τοποθέτηση νέας, συνήθως στερεωμένης με βιολογικό τσιμέντο και με περιφερική στήριξη  (αναθεώρηση / revision).